Borsada işlem yaparken ya da bir şirkete ortak olduğunda, şirketin attığı bazı adımlar yatırımlarını doğrudan etkileyebilir. Bu adımlardan biri, hiç para harcamadan eline ekstra hisseler geçmesini sağlayan bedelsiz sermaye artırımıdır. Yani şirketin kendi birikmiş kârlarını, yedek akçelerini ya da diğer iç kaynaklarını kullanarak sermayesini büyütmesi ve süreçte sana ücretsiz hisse senetleri vermesidir. Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren pek çok şirket, yöntemi kullanarak kendi yapısını güçlendirirken senin gibi hissedarların elindeki hisse sayısını artırır. Cebinden para çıkmadan hisse sahibi olman ilk bakışta cazip bir fırsat gibi görünse de, bu durum yatırımlarını farklı şekillerde etkileyebilir. Aslında bedelsiz sermaye artırımı, şirketin geçmişteki başarılarını seninle paylaşmasının bir yoludur, ancak hisselerinin piyasadaki durumunu da değiştirebilir. Peki bedelsiz sermaye artırımı ne demek? Bedelsiz sermaye artırımı hisseyi nasıl etkiler? Sen de şirketin bu ücretsiz hisse hamlesinin senin için ne anlama geldiğini merak ediyorsan yazımızı okumaya devam edebilirsin.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?
Bir şirkete ortak olduğunda, onun büyümesini izlemek kadar sermayesinin nasıl şekillendiğini anlamak da senin için önemli. Şirket büyümesinin yansımalarından biri olan bedelsiz sermaye artırımı da yatırım kararlarını etkileyebilir. Dolayısıyla “bedelsiz sermaye artırımı nedir?” diye merak edebilirsin. Bu hamle, şirketin cebinden tek kuruş çıkmadan kendi iç kaynaklarını kullanarak sermayesini büyütmesi ve süreçte sana ücretsiz hisse senetleri vermesi demektir. Borsa İstanbul’da işlem gören pek çok şirket için kullandığı bir yöntemdir. Çünkü, genellikle öz sermaye kalemlerini hisse senedine çevirerek hem sermaye yapısını güçlendirir, hem de elindeki hisse sayısını artırır. Ödeme yapmadan hisse sahibi olman şirketteki payını büyütürken ek bir maliyet yaratmaz.
Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin dışarıdan nakit toplamasına gerek kalmadan kendi gücünü artırmasını sağlar. Örneğin; şirket yıllardır biriktirdiği kârı sermayesine eklemek istiyorsa bunu bedelsiz sermaye artırımıyla yapar ve mevcut hissedarlara yeni hisseler dağıtır. Yani şirketin kasasından değil, kendi kaynaklarından sermaye yaratarak senin gibi ortaklarına hisse hediye etmesidir. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) süreci sıkı kurallarla düzenlediği için şirketin sermaye artırımı şeffaf şekilde gerçekleşir, senin hakların korunmasına olanak tanır. Fakat bedelsiz sermaye artırımı, şirketin değerini bölüşmesi gibi görünse de yatırımlarında bazı değişimlere yol açabilir. Dolayısıyla yatırımlarını yönlendirmen, kârlı çıkman ve portföyünü daha iyi yönetmen için bedelsiz sermaye artırımının getirilerini ve olası negatif yönlerini bilmen gerekir.
Bedelsiz Sermaye Artırımının Özellikleri Nelerdir?
Şirketlerin sermayesini büyütürken izlediği özel bir yol olan bedelsiz sermaye artırımı, kendine has kurallara sahiptir. Çünkü hisselerinin bulunduğu şirketin bu yöntemi uygulaması açısından da bazı şartların oluşması gerekir. Sermaye söz konusu olduğu için işlemin tüm detayları Sermaye Piyasası Kurulu’nun koyduğu kurallar çerçevesinde gerçekleşir. Yani özellik ve kurallardan yola çıkarak da şirketlerin iç kaynaklarını nasıl kullandığını görebilirsin.
İç Kaynak Kullanımı
Şirket, dışarıdan nakit almadan kendi birikmiş kârlarını, yedek akçelerini ya da öz sermaye kalemlerini sermayesine ekler. Dolayısıyla hiçbir ödeme yapmana gerek yoktur, şirketin geçmişteki başarıları hisseye dönüşür.
Ücretsiz Hisse Dağıtımı
Yeni hisse senetlerini mevcut hissedarlara bedelsiz olarak veren şirket sayesinde elindeki hisse sayısı artar. Örneğin; 100 hissen varsa %50 artırımla 50 yeni hisse alırsın.
Sermaye Artışı
Şirketin ödenmiş sermayesi, iç kaynakların hisse senedine çevrilmesiyle büyür. Mesela, 1 milyon TL sermaye, 500.000 TL kâr eklenerek 1,5 milyon TL’ye çıkabilir.
Eksik Rüçhan Hakkı
Rüçhan hakkı bedelli sermaye artırımı söz konusu olduğunda vardır, bedelsiz olan da yoktur; hisseler otomatik olarak dağıtılır. Ekstra bir şey yapmana gerek kalmaz, çünkü şirket doğrudan hisseleri paylaştırır.
Sabit Nominal Değer
Türkiye’deki standart uygulama nedeniyle yeni hisseler, genellikle 1 TL gibi nominal değerde çıkar. Senin hisselerinde yeni değere göre artar.
SPK Denetimi
Türkiye’de SPK’nın onayıyla yapılır; şirketin iç kaynaklarının yeterliliği kontrol edilir. Böylece sürecin güvenilirliğinden emin olabilirsin.
Hisse Sayısı Oranı
Artırım oranı, şirketin iç kaynaklarının büyüklüğüne bağlıdır; %10 da olabilir, %100 de. Hisse sayın belirlenen orana göre şekillenir.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Nasıl Hesaplanır?
Bedelsiz sermaye artırımı hesaplama işlemi, şirketin iç kaynaklarından sermayesine eklediği miktarın mevcut hisse sayısına oranlanmasıyla başlar ve sana ücretsiz hisse olarak döner. Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler bu yöntemi kullandığında süreç oldukça net işler. Şirketin kârları ya da yedekleri hisse senedine çevrilir, elindeki hisse sayısının artmasını sağlar. Bu basit hesaplama ile cebinden para çıkmadan sahip olduğun hisselerin nasıl çoğaldığını görebilirsin. Şirketin sermayesini büyütürken kullandığı oran ise senin yeni hisse sayını belirleyen anahtardır. Dolayısıyla oranları ve nasıl çalıştığını bilmek, borsadaki yolculuğunda sana büyük avantaj sunabilir.
Hesaplama için kullanılan temel formül oldukça basit: Yeni Hisse Sayısı = Mevcut Hisse Sayısı × Bedelsiz Artırım Oranı.
Artırımla hisse fiyatı da değişir ve bu, Teorik Hisse Fiyatı = Eski Piyasa Değeri / Yeni Toplam Hisse Sayısı formülüyle bulunur. Şimdi bunu bir örnekle açalım:
Örneğin; şirketin sermayesi 1.000.000 TL ve 1.000.000 hissesi var; her hissenin nominal değeri 1 TL ve piyasa fiyatı 50 TL. Şirket, 500.000 TL’lik birikmiş kârını sermayesine ekleyerek %50 bedelsiz artırım yaptı. Bu durumda, 500.000 yeni hisse çıkar (500.000 TL / 1 TL nominal değer).
Senin elinde 1.000 hisse varsa %50 oranında 500 yeni hisse alırsın; toplamın 1.500 hisse olur.
Eski piyasa değeri 50.000.000 TL (1.000.000 × 50 TL); yeni hisse sayısı 1.500.000 olduğundan teorik fiyat 50.000.000 / 1.500.000 ≈ 33,33 TL’ye iner.
Bedelsiz sermaye artırımı tarihleri açıklandığında hesaplamayı yaparak eline geçen hisseleri ve yeni fiyatı kolayca öngörebilirsin. Fakat yeni hisseler, şirketin değerini değiştirmez ama elindeki hisse sayısını artırarak payını büyütür.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?
Şirketin bedelsiz sermaye artırımı yapması, hissedarlara ekstra hisse verirken aynı zamanda şirketin kendi yapısını güçlendirmeye yarar. Çünkü şirketin dışarıdan para almadan sermayesini büyütmesini sağlar, genellikle belirli hedeflerle gerçekleştirilir. Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin tercih nedenleri ise değişkenlik gösterebilir. Farklı nedenler de şirketin stratejisini, yatırımlarına olan etkisini kavraman için önemli bir başlangıç sunar. Örneğin; ilk ve en yaygın neden şirketin birikmiş kârlarını sermayeye çevirmek istemesidir. Yıllardır kasasında tuttuğu kârı, hissedarlara nakit dağıtmak yerine hisse senedine dönüştürerek hem sermayesini artırır hem de senin eline ücretsiz hisseler geçmesini sağlar. Yani şirketin büyüklüğünü resmi olarak artırmanın en iyi yoludur.
Bir diğer sebep, şirketin piyasadaki algısını güçlendirmesidir. “Borsada bedelsiz sermaye artırımı hisseyi nasıl etkiler?” denildiğinde genellikle söz konusu hareket olumlu bir sinyal olarak görülür; şirketin kârlı olduğu ve bu kârı ortaklarıyla paylaştığı mesajını verir. Böylece hissedarların gözünde şirketin değerini yükseltebilir.
Vergi avantajı elde etmek de önemli bir motivasyondur. Türkiye’de birikmiş kârlar nakit temettü olarak dağıtıldığında vergiye tabiyken bedelsiz artırımla sermayeye eklendiğinde yük azalır; böylece şirket hem kasasını korur hem de senin payını artırır.
Hisse likiditesini artırmak da bir başka nedendir. Şirket, daha fazla hisse çıkararak piyasadaki hisse sayısını çoğaltır. Bunun etkisi ise elindeki hisseleri daha kolay alınıp satılabilir hale getirir ve işlem hacmini yükseltebilir.
Yatırımcıların merak ettiği konulardan biri de “Bedelsiz sermaye artırımı yapan hisse alınır mı?” sorusudur. Çünkü şirketin gelecekteki planlarını desteklemek için de bu adım atılabilir. Bedelsiz sermaye artırımı, ileride yeni yatırımlar için bir zemin hazırladığı için şirketin sağlam temel üzerine büyüme hedeflediğini gösterebilir. FXPlus uygulaması sayesinde süreci analiz ederek şirketin niyetini daha iyi anlayabilirsin.
Bedelsiz Sermaye Artırımının Etkileri Nelerdir?
Şirket bedelsiz sermaye artırımına gittiğinde cebinden para çıkmadan eline yeni hisseler geçer. Bu ilk bakışta güzel bir avantaj gibi görünür, ancak sürecin senin yatırımlarına nasıl etki ettiğini anlamak için detaylara bakman gerekir. Çünkü bazen şirketin piyasadaki algısını güçlendirirken bazen de senin elindeki hisselerin değerinde oynaklık yaratabilir. Örneğin; elindeki hisse sayısı artar. Bu artış şirketteki payını korurken sahip olduğun hisse adedini çoğaltır. Mesela, 100 hissen var ve şirket %50 bedelsiz artırımla yeni hisseler verirse eline 50 hisse daha geçer ve toplamda 150 hissen olur. Ancak, toplam piyasa değeri sabit kalıp hisse sayısı artacağı için söz konusu artış hisse fiyatını düşürür. Örneğin; hisse fiyatın 60 TL’yken artırımla 40 TL’ye inebilir ama toplam değerin (100 × 60 = 6.000 TL iken 150 × 40 = 6.000 TL) aynı kalır. Fyat düşüşü genellikle kısa vadede dikkat çeker, uzun vadede şirketin büyüme potansiyeliyle dengelenebilir.
Bir başka etki, şirketin piyasadaki likiditesinin yükselmesi olur. Daha fazla hisse piyasaya çıktığında hisselerini alıp satman kolaylaşabilir. Böylece işlem hacmini artırarak hissenin hareketliliğini güçlendirir. Ayrıca, iç kaynaklarla büyüyen sermaye, şirketin borç alma ihtiyacını azaltarak mali durumunu daha dayanıklı hale getirir. Öte yandan, kısa vadede hisse fiyatındaki düşüş bazı hissedarları tedirgin edebilir; ancak şirketin değerinde bir kayıp değildir. Sadece hisselerin bölünmesi anlamına gelir. En iyi borsa uygulaması gibi araçlarla bu etkileri izlemen gelecek yatırımlarına daha iyi yön vermeni sağlayabilir.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Süreci Nasıl İlerler?
Her şey şirketin yönetim kurulunun kararıyla başlar. Yönetim, birikmiş kârları ya da yedek akçeleri sermayeye ekleme önerisini genel kurula sunar. Genel kurulda hissedarların onayı alındıktan sonra şirket bu planı SPK’ya iletir. Burada şirketin iç kaynaklarının yeterliliği ve artırımın uygunluğu kontrol edilir. SPK onayıyla birlikte bedelsiz sermaye artırımı takvimi açıklanır. Takvim, artırımın ne zaman başlayıp biteceğini ve hisselerin hesabına ne zaman geçeceğini gösterir.
Şirket, Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden seni bilgilendirir, böylece sürecin her aşamasını takip edebilirsin. Onaydan sonra yeni hisseler çıkarılır ve Borsa İstanbul’da işleme açılır. Bu noktada Takasbank devreye girerek hisseleri senin hesabına kaydeder. Süreç genelde birkaç hafta içinde tamamlanır.
Bedelsiz sermaye artırımı gibi hamlelerin yatırımlarına nasıl yansıdığını merak ediyorsan ForInvest ile piyasa verilerini anında takip edebilirsin. Hemen platforma katıl ve hisselerinin performansını analiz ederek kararlarını güçlendir!
